Rimokatolička crkva Sveti Vendel u Žombolju

S obzirom na srednjovekovno poreklo Žombolja, korene katoličke crkve u ovom naselju takođe treba tražiti u tom periodu. Već 1332. godine naselje se pojavljuje na spisku papske desetine. U 16. veku, za vreme turske vladavine selo je potpuno nestalo, a tek 1766. godine biva ponovo naseljeno. Tom prilikom podignuta je crkva posvećena Svetom Vendelu. Pošto se naselila u Žombolju i dostigla vrhunac u svom razvoju, porodica Čekonjić je u drugoj polovini 19. veka uzela aktivno učešće u obnovi crkve. Glavni donator novog spoljnog  omotača,  formiranog 1876. godine, bio je Janoš Čekonjić.

Građevina podignuta u neoromaničkom-neogotskom stilu, u velikoj meri podseća na katedralu u Velikom Bečkereku, koja je izgrađena na mestu ranije crkve krajem 1860-ih godina.148 Osim toga, na žomboljskoj crkvi prepoznaju se glavne crte crkve u Čanadu (Csanád). Na osnovu analogije sa crkvom u Česteregu, pretpostavlja se da je novi izgled crkve u Žombolju projektovao glavni inženjer imanja Kalman Hećei (Hetyei Kálmán), koji je u to doba bio jedan od glavnih upravnika poseda Čekonjića. Unutar crkve, za potrebe feudalske porodice, bila je izvojena jedna posebna prostorija koja je gledala na oltarski deo, kao i poseban ulaz u građevinu, kako se ne bi mešali sa običnim vernicima. Nakon rušenja kapele dvorca Čito, celokupna oprema je preneta u ovu crkvu, gde se i danas pažljivo čuva, s obzirom da predstavlja najvrednije relikvije crkve u Žombolju.

Prilikom obnove tornja crkve 1911. godine, izgrađen je treći nivo kule, pri čemu je dotadašnja visina od 39 metara podignuta na 53,5 metara.

Osnovnu jedinicu crkve čini glavni brod sa poprečnim brodom na sredini. Glavnom korpusu pridruženi su bočni delovi, između ostalog i mala pozorišna sala. Dominanta crkve je toranj, koji je kao centralni rizalit izdvojen u odnosu na ravan fasade. Visina tornja je podeljena na tri segmenta nejednake visine, razdvojena frizovima. Na prizemnom najvišem nivou se nalaze duboko uvučena  ulazna  vrata.  Iznad  ulaza,  u malteru je formiran timpanon, a iznad timpanona je  okulus.  Na  drugom  nivou  sa sve četiri fasade se nalazi po jedan prilično nizak, polukružno završen prozor, uokviren pilastrima. Gornji, ujedno i najniži nivo je ukrašen sa po jednom malom biforom, nadvišenom brojčanikom. Biser kule je kapa.

Bočne fasade podužnog broda su ukrašene sa po četiri polukružno završena prozora, dva ispred, a dva iza poprečnog broda. Na poprečnom brodu se takođe nalaze po četiri prozora i po jedan sporedni ulaz, smešten u maloj edikuli.

Neprijatne okolnosti nastale po uspostavljanju komunističkog režima nakon Drugog svetskog rata nisu obišle ni katoličku crkvu u Žombolju. Sveštenik Jožef Kilian (Kilián József) je 1952. godine osuđen kao špijun Vatikana, a potom i prognan, nakon čega se više nikada nije vratio na mesto službe. Uprkos tome, ova crkvena opština i dalje aktivno funkcioniše u okvirima Temišvarske biskupije (Dioecesis Timisoarensis, Temesvári Római Katolikus Püspökség).

Arhivski materijal

Postojeće stanje